Samen leven, samen leren

De Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) heeft met belangstelling en een zekere ontreddering kennisgenomen van de ‘Staat van het Onderwijs’ die de Inspectie van het Onderwijs vandaag presenteert. Veel waardering is er voor de poging die de Inspectie heeft ondernomen om ook, juist in dit moeilijke jaar een goed beeld te krijgen van hoe het er op scholen echt aan toegaat. De vereniging is geschrokken van de uitkomsten en dit geldt niet alleen voor de coronagerelateerde bevindingen, maar ook breder.

Marco Frijlink, voorzitter van de VOO: “Het viel natuurlijk enigszins te verwachten dat we negatieve effecten van corona al zouden kunnen zien. Zo baren de opgelopen achterstanden en dan met name die in de groepen 7 van het basisonderwijs, ons grote zorgen. Voor deze groep leerlingen zal een specifiek programma nodig zijn om hen voor te bereiden op het schooladvies in groep 8 om te voorkomen dat zij hier een (school)leven lang last van zullen houden.”

Positief is de VOO over het pleidooi van de Inspectie, dat in lijn is met dat van de Onderwijsraad, om ruimte te creëren voor focus op de basisvaardigheden. Ook de nadruk op kansengelijkheid én de stelling dat het reguliere onderwijs als publieke voorziening het schaduwonderwijs overbodig zou moeten maken, juicht de VOO van harte toe.

De VOO is verrast over sommige resultaten die de Inspectie wel constateert, maar waar verder nauwelijks tot geen conclusies aan worden verbonden. De belangrijkste:

• De grootste leerachterstanden zijn opgelopen in groep 7, waar maar 65% van de normale leergroei werd gerealiseerd. Het hardst getroffen werden de leerlingen met een migratie-achtergrond, met laagopgeleide ouders en met ouders met een laag inkomen. Hier zal wat de VOO betreft gerichte actie op moeten volgen.
• 14.000 leerlingen in groep acht kregen een lager schooladvies dan verwacht had mogen worden, omdat zij de eindtoets niet konden maken, ondanks oproepen om ‘kansrijk’ te adviseren. Er was al reden om kritisch te kijken naar de rol van het schooladvies, dat is nu nog urgenter geworden. En scholen in het voortgezet onderwijs zullen goed moeten (blijven) kijken naar de potentie van deze nieuwe brugklassers.
• Het zicht op langdurig verzuim is verslechterd, omdat scholen geen verzuimmeldingen hoefden te doen. Dit is zorgwekkend gezien het grote -en de afgelopen jaren nog steeds stijgende- aantal thuiszitters (inmiddels naar schatting al rond de 20.000 kinderen).
• 11 procent van de schoolbesturen in het primair onderwijs heeft minstens één school die in 8 van de afgelopen 10 jaar de minimale onderwijsresultaten niet realiseerde. De VOO vindt het onacceptabel dat dit jaar na jaar wordt geconstateerd, zonder dat er kennelijk actie op wordt ondernomen.
• 20 procent van de scholen in het primair onderwijs en 16 procent van de scholen in het voortgezet onderwijs houdt zich niet aan de wettelijke zorgplicht voor sociale veiligheid omdat zij niet een jaarlijkse monitoring van de veiligheidsbeleving aan de Inspectie verstrekken, ondanks de wettelijke verplichting hiertoe. Dit illustreert dat er veel wordt gemeten en geïnspecteerd, maar dat er te weinig wordt gehandhaafd.

De VOO roept de schoolbesturen op om zich rekenschap te geven van de inzichten van de Inspectie en daar gericht mee aan de slag te gaan. De VOO roept de Inspectie en waar nodig de Minister en de politiek op om zich niet neer te leggen bij ongewenste situaties, maar hun verantwoordelijkheid te nemen en in te grijpen.

Vanaf schooljaar 2021-2022 moeten alle leerlingen kunnen meedoen met activiteiten die door de school worden georganiseerd. Ook als hun ouders de vrijwillige ouderbijdrage niet kunnen of willen betalen. In dit artikel meer over deze wetswijziging ouderbijdrage en de gevolgen voor de MR.

Alle kinderen doen mee

In het verleden mochten scholen de leerlingen van wie de ouders de vrijwillige ouderbijdragen niet hadden betaald, een kosteloos alternatief aanbieden voor deze extra activiteiten. Dit is per 1 augustus dus niet meer toegestaan; alle kinderen doen mee.

Het gaat bij deze wijziging om activiteiten die buiten het verplichte onderwijsprogramma vallen. Zoals excursies, introductiekamp, kerstviering, bijles, huiswerkbegeleiding, examentraining en langdurige extracurriculaire activiteiten zoals tweetalig onderwijs. De Rijksoverheid heeft een brochure opgesteld om ouders en scholen te informeren over de nieuwe wetgeving.

Waar MR-leden op moeten letten

Leden van de medezeggenschapsraad (MR) hebben een belangrijke rol bij deze ouderbijdrage. Zo heeft de oudergeleding een instemmingsbevoegdheid bij het vaststellen van de vrijwillige ouderbijdrage (artikel 13 lid 1c en artikel 14 lid 2c WMS). Als u meer wilt weten over de ouderbijdrage, lees dan het artikel in de kennisbank.

De MR moet er daarnaast op letten dat in de schoolgids expliciet vermeld staat dat het niet betalen van de vrijwillige ouderbijdrage niet leidt tot uitsluiting van kinderen op school. De oudergeleding van de MR in het primair onderwijs heeft een instemmingsbevoegdheid bij het vaststellen van de schoolgids (artikel 13 lid 1g WMS). In het voortgezet onderwijs is dit de ouder- en leerlinggeleding (artikel 14 lid 1a WMS). Meer over de schoolgids vindt u in onze kennisbank.

Het Nationaal Programma Onderwijs is een initiatief van het Ministerie van Onderwijs en is erop gericht scholen te stimuleren en te faciliteren om leerlingen die door de coronacrisis achterstanden hebben opgelopen de komende twee schooljaren te helpen deze in te lopen.

Het programma heeft een ongekende omvang. Een gemiddelde basisschool krijgt € 180.000 euro en een gemiddelde vo-school 1,3 miljoen. Maar niet zomaar: er moet een zogenaamd ‘schoolprogramma’ worden gemaakt, dat beschrijft welke achterstanden op welke manier gaan worden aangepakt. Daaronder moet een analyse op leerlingniveau worden gemaakt, die met de ouders wordt afgestemd. Uiteindelijk moet het schoolprogramma, dat een aanvulling vormt op het al vastgestelde schoolplan, worden vastgesteld. Omdat aanvulling op of wijzigingen van het schoolplan instemmingsplichtig zijn, moet de MR instemmen met het schoolprogramma.

Hieronder vindt u de eerste versie van de handreiking die de VOO heeft gemaakt om medezeggenschapsraden te ondersteunen bij deze verantwoordelijkheid. Nadrukkelijk een eerste versie, omdat naarmate de randvoorwaarden en eisen vanuit het ministerie concreter worden, wij nieuwe versies zullen maken die aansluiten bij wat er dan bekend is van het programma.

Voor nu is ons belangrijkste advies aan zowel MR’s als aan schoolleidingen: begin meteen met overleg en afstemming op basis van wat nu al bekend is en wacht daar niet mee tot het laatste moment. Zo zorg je voor nuttige input vanuit de MR, zorg je voor draagvlak en wordt het instemmen als het goed is een formaliteit, omdat het werk in de periode daarvoor al is gedaan.

Lees hier de hele handreiking

Overige relevante documenten:

• Rijksoverheid – Brief aan scholen over NPO
• Rijksoverheid – Tijdslijn Nationaal Programma Onderwijs
• Rijksoverheid – Brief Tweede Kamer over NPO
• Rijksoverheid – Bijlage Brief Tweede Kamer over NPO

Onlangs stuurde de werkgroep medezeggenschapsrecht van de VvO (Vereniging voor Onderwijsrecht) een brief naar minister Slob met voorstellen voor verbetering van de Wet medezeggenschap op scholen (WMS). De lijst met 23 verbeterpunten is opgedeeld in wetstechnische gebreken, praktische gebreken en overige verbeterpunten. De VOO was actief betrokken bij het opstellen van de lijst.

Verbeterpunten voor de WMS

De wetstechnische gebreken gaan bijvoorbeeld over inconsequent taalgebruik, en bij de praktische gebreken gaat het om onduidelijke begrippen. Wat wordt bijvoorbeeld precies verstaan onder het begrip ‘school’? En hoe regel je de deelname aan de sollicitatiecommissie voor een nieuwe bestuurder als zowel basis- als voorgezet onderwijs met allebei een GMR onder 1 bestuur vallen? Bij de praktische gebreken wordt ook het gebruik van de termen ‘gehandicapten en allochtone medewerkers’ genoemd; beide begrippen zijn niet meer van deze tijd en zouden moeten worden aangepast. 

Een van de verbeterpunten die wordt voorgesteld is om dubbele bepalingen in het medezeggenschapsstatuut en -reglement te verwijderen. Een voorbeeld hiervan is dat in de WMS staat dat in beide documenten moet worden opgenomen hoe het bevoegd gezag informatie aan de MR verschaft. 

VOO: ‘Meer aanpassingen wenselijk’

De VOO is blij met de voorgestelde wijzigingen en hoopt dat deze snel zullen worden doorgevoerd. Wat de VOO betreft was de lijst nog wat uitgebreider geweest. De WMS biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om in het medezeggenschapsreglement op te nemen dat leerlingen en ouders zich pas kandidaat kunnen stellen voor de MR indien zij hebben verklaard dat zij de grondslag en de doelstellingen van de school zullen respecteren. De VOO stelt voor om dit artikel te schrappen omdat het niet meer van deze tijd is. Ook het artikel over afwijkingen in verband met de eigen aard van de school – bijvoorbeeld het omzetten van het instemmingsrecht van leerlingen in een adviesrecht – acht de VOO uit den boze. Godsdienstige en levensbeschouwelijke overtuigingen mogen van de VOO nooit leiden tot een inperking van de rechten van de MR.

In de WMS staat nu dat het verplicht is dat een ouderlid en een personeelslid uit de GMR deelnemen aan de sollicitatiecommissie voor een nieuwe bestuurder. De VOO had graag gezien dat deze verplichting ook zou gelden voor de sollicitatiecommissie voor een nieuwe directeur van de school. 

Instemmingsrecht faciliteitenregeling

De VOO is verder voorstander van het opnieuw opnemen van het instemmingsrecht van ouders en leerlingen wat betreft de regeling van de faciliteiten. Dit recht is om onverklaarbare redenen verdwenen bij een vorige aanpassing van de WMS, terwijl dit recht voor het personeel nog wel steeds in de WMS staat.

De VOO zal de komende tijd via zijn eigen kanalen proberen om de aanvullende wijzigingen van de WMS doorgevoerd te krijgen.

Vandaag start de ‘Week van Openbare Scholen’. Slogan van de week is ‘waar verhalen samenkomen’. Scholen organiseren tijdens deze week samen met leerlingen diverse acties rondom de kernwaarden van het openbaar onderwijs, om het karakter van hun school te laten zien. Zo houden zij een dialoog of debatmiddag, organiseren (online) bijeenkomsten voor ouders, of zetten acties uit in de buurt van de school.

De Week van Openbare Scholen wordt georganiseerd door de Vereniging Openbaar Onderwijs en VOS/ABB. Dit jaar worden er voor het eerst activiteiten georganiseerd rondom de nieuwe kernwaarden van het openbaar onderwijs, die in juni 2020 zijn gelanceerd.

Gelijkwaardigheid, vrijheid en ontmoeting

De drie nieuwe kernwaarden – gelijkwaardigheid, vrijheid en ontmoeting- bieden scholen handvaten om activiteiten en lessen te organiseren waarbij iedereen zich welkom en betrokken voelt. Deze week is een mooie gelegenheid voor scholen om zichzelf te profileren en aan ouders en toekomstige leerlingen te laten zien waar zij voor staan.

Waar verhalen samenkomen

De openbare school is een ontmoetingsplaats midden in de samenleving. Een plek waar verhalen samenkomen, waar kinderen en jongeren samen leven en samen leren. Ze geven samen vorm aan hun school als minisamenleving, waarin ruimte is voor ieders verhaal en democratische waarden. In de school worden deze waarden zichtbaar in de cultuur, de organisatie, het onderwijs en in de verbinding met de samenleving. Zo leren kinderen om te gaan met elkaars verschillen en belangrijker nog; leren zij dat verschillen er mogen zijn.

Nieuwe lestools voor het openbaar onderwijs

Op het kernwaardenportaal www.openbaaronderwijs.nu zijn verschillende nieuwe gratis tools geplaatst die bruikbaar zijn voor verschillende doelgroepen in het primair en voortgezet onderwijs: leraren, directeuren, bestuurders, ouders en uiteraard leerlingen. De tools raken allemaal de kernwaarden gelijkwaardigheid, vrijheid en ontmoeting.

Videocampagne

Vandaag is ook de videocampagne ‘Wat is jouw verhaal?’ gelanceerd, waarin mensen hun trots op het openbaar onderwijs uitspreken en hun eigen verhaal en ervaring delen. Iedereen kan een eigen video insturen of delen via sociale media. Deze week komen de video’s voorbij van docent en televisiepresentator Karim Amghar, Storyteller Pauline Seebregts en auteur Natascha van Weezel. Ook docenten, schoolleiders, bestuurders, ouder én leerling delen hun verhaal. De videocampagne loopt na deze campagneweek door om de mooie verhalen van het openbaar onderwijs zichtbaar te blijven maken voor iedereen.

Doe mee!

Stuur ook uw eigen video in waarin u vertelt waarom u trots bent op het openbaar onderwijs. Dit kan een eerste ontmoeting zijn met het openbaar onderwijs, maar ook een recentere ervaring. Op persoonlijk vlak of vanuit uw professionele achtergrond.

Vertel in ongeveer 2 minuten wat uw verhaal is en deel het met ons! U kunt dit doen door de video te plaatsen op sociale mediakanalen met de hashtag (#) waarverhalensamenkomen of u kunt de video naar ons mailen, dan plaatsen wij uw video op www.openbaaronderwijs.nu en delen deze op onze sociale mediakanalen. Mailen kan naar [email protected].