Samen leven, samen leren

Steeds vaker zijn er ambtelijk secretarissen die het ‘regelwerk’ van de GMR uit handen nemen. En dat is goed nieuws, vindt ook Janny Arends, senior beleidsadviseur bij de VOO.

Elke MR heeft een secretaris die de agenda’s opstelt, vergaderingen notuleert en ander belang werk doet voor de medezeggenschap. Maar dit werk kost veel tijd en is niet waar MR-leden voor worden gekozen. Bovendien verandert de secretaris om de paar jaar en mist daardoor vaak continuteit. Zeker op het niveau van de GMR kan het daarom wenselijk zijn een ambtelijk secretaris aan te stellen.

Nut van de ambtelijk secretaris

Een ambtelijk secretaris is iemand die in dienst is en geen deel uitmaakt van de GMR. Deze persoon neemt al het regelwerk, zoals notuleren, agenda’s opstellen, archief beheren, contacten leggen, uit handen van de GMR. Zo kunnen de GMR-leden zich volledig focussen op het inhoudelijk belangrijke werk.

De VOO juicht het daarom toe dat er steeds vaker een ambtelijk secretaris is die de GMR ondersteunt. In een interview met het AOb geeft Janny Arends ook aan: “Het [hebben van een ambtelijk secretaris] is goed voor de professionalisering van de medezeggenschap.”

‘Linking pin’ tussen GMR en MR

Arends: “Je kunt de linking pin zijn tussen gmr en mr-leden. Er lopen nu vaak geen goede lijntjes. Je kunt adviseren over scholingsmogelijkheden voor medezeggenschappers. Je kunt één of twee keer per jaar themabijeenkomsten organiseren voor de mr-leden van jullie organisatie, of een nieuwsbrief uitbrengen. Het takenpakket is flexibel, je kunt het in overleg met het dagelijks bestuur van je mr zo uitgebreid maken als je zelf wilt. Het helpt allemaal om de medezeggenschap te versterken; er is een wereld te winnen.”

Ook andere organisaties pleiten voor een stevigere rol van de ambtelijk secretaris. Zo pleit de Algemene Onderwijsbond ervoor om hier nadere afspraken voor op te nemen in de collectieve arbeidsovereenkomst (cao) van het primair en voortgezet onderwijs. De VOO ondersteunt een dergelijke oproep van harte en hoopt dat het aantal ambtelijk secretarissen de komende tijd nog verder zal toenemen.

Sinds februari is de zogeheten Benchmark voor basis- en voortgezet onderwijs beschikbaar. De Benchmark is een instrument dat (G)MR’s inzicht biedt in de inzet van middelen bij het bevoegd gezag.

Daarnaast verschaft de Benchmark ook informatie over medewerkers en onderwijsopbrengsten van een schoolbestuur. Het kan dienen als startpunt voor een goed gesprek tussen (G)MR en bevoegd gezag.

Ontwikkeling Benchmark

Een belangrijke aanleiding voor het ontwikkelen van de Benchmark is dat het onderwijs zich beter wil verantwoorden richting de buitenwereld. De tool biedt schoolbesturen ook de mogelijkheid om op basis van betrouwbare data hun gegevens naast die van vergelijkbare besturen te leggen. Zo krijgen ze een goed beeld van hoe ze ervoor staan.

Op dit moment biedt de Benchmark informatie over financiën, bedrijfsvoering en medewerkers. Met deze informatie kunnen leden van de (G)MR meteen hun voordeel doen. Zo is in één oogopslag de ontwikkeling van de liquiditeit en de solvabiliteit tussen 2016 en 2023 te zien.

Opgenomen informatie

Verder wordt het duidelijk of het eigen vermogen van een bestuur meer of minder is dan de signaleringswaarde van het Ministerie van OCW. Bij afwijkingen kan de (G)MR hierover vragen stellen aan het bevoegd gezag. Naast financiële informatie bevat de Benchmark ook gegevens over aantallen leerlingen tussen 2016 en 2021, de leeftijdsverdeling van de medewerkers binnen het bestuur en de ontwikkelingen van het verzuimpercentage.

In de loop van het jaar wordt ook de onderwijskwaliteit in de Benchmark opgenomen. Dit is een onderwerp dat bij uitstek relevant is voor leden van de (G)MR. Ga hier naar de Benchmark.

De helft van de MR-leden in het voortgezet onderwijs (vo) is zonder verkiezingen lid geworden van de medezeggenschapsraad (MR). Dat blijkt uit onderzoek van het LAKS en de VOO. De organisaties pleiten daarom voor meer aandacht voor medezeggenschapsraden, bijvoorbeeld met een landelijke verkiezingsweek. Verder valt op dat MR’s in de ogen van de leden goed functioneren, maar dat een derde van de leden vindt dat ze niet goed zijn ingewerkt.

Verkiezingen voor de medezeggenschap

Het Landelijke Aktie Komitee Scholieren (LAKS) en de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) deden het afgelopen jaar via een uitgebreide enquête onderzoek naar de medezeggenschap in het voortgezet onderwijs. Van de 350 leden van MR’s, waarvan er 150 van de ouder- en leerlinggeleding. De helft van hen gaf aan dat er geen verkiezingen noodzakelijk waren voor MR-leden om verkozen te worden. Dit betekent dat er een gelijk aantal of minder kandidaten waren dan het aantal beschikbare plaatsen in de MR. Volgens de respondenten komt dit door de (on)bekendheid van de MR op school.

De uitkomsten bevestigen voor het LAKS en de VOO de behoefte aan een nationale verkiezingsweek voor de medezeggenschapsraden in het funderend onderwijs. “Bij verkiezingen voor gemeenteraden en de provinciale staten worden op één moment alle leden voor deze organen gekozen. Dit zorgt voor veel landelijke aandacht en op deze manier wordt bevorderd dat mensen gaan stemmen. Zo zou het ook voor medezeggenschap kunnen werken.”, aldus Marco Frijlink, voorzitter van de VOO. 

Gemiddeld een 7,8 voor functioneren MR in voortgezet onderwijs 

Uit het onderzoek blijkt verder dat een op de drie MR-leden vindt niet goed ingewerkt te zijn. 43% geeft ook aan geen cursus te hebben gevolgd om meer te weten te komen over hoe medezeggenschap werkt en welke rechten een MR-lid heeft. Bij ouders en leerlingen is dit percentage nog veel hoger: maar liefst 68% heeft sinds het aantreden als MR-lid geen cursus gevolgd. 

Toch geven MR-leden gemiddeld een ruime voldoende aan het functioneren van de MR op school: een 7,8, vooral omdat er naar elkaar wordt geluisterd en men het inhoudelijk eens kan worden. Nienke Luijckx, voorzitter van het LAKS: “Er is dus een enorm goede wil en positieve grondhouding. Als medezeggenschapsraden ook nog eens beter beslagen ten ijs zouden komen, zouden ze dus nog veel beter in samenwerking met de schoolleiding hun school kunnen verbeteren.”

Bereiken van de achterban

De enquête ging ook in op de relatie van de MR-leden met hun achterban. 40% van de MR-leden in het vo geeft aan dat hun achterban niet goed weet waar de MR zich mee bezighoudt. Ook geeft 18% aan zelf niet goed op de hoogte te zijn over waar de prioriteiten van de achterban liggen. Personeelsleden lijken dit wel beter te weten dan ouders en leerlingen. Bij de laatste twee groepen was dit percentage namelijk 28%. 

Beter contact met de achterban komt volgens een deel van de MR-leden als de MR fysiek zichtbaarder wordt op school, als dit na corona weer mogelijk is. Bijvoorbeeld door het organiseren van een informatiebijeenkomst of aanhaken tijdens al georganiseerde evenementen op school. “Net als bij de verkiezingen en het inwerken van leden is het ook hier van belang is dat de MR leeft, zichtbaar is en serieus genomen wordt.”, aldus Nienke Luijckx. Marco Frijlink vult aan: “Ook daarvoor kan een landelijke week uitkomst bieden: je kan een MR dan doeltreffender maken door activiteiten te organiseren om de achterban te spreken en kandidaten voor de MR alvast mee te nemen in wat het werk inhoudt en hoe ze het zich eigen kunnen maken als ze verkozen zijn.”

Het onderzoek is verricht onder MR’s in het voortgezet onderwijs. 368 MR-leden vulden de enquête in. 67% was lid van de MR, 14% van een deelraad. 61% van de respondenten was personeelslid, 24% leerling en 15% ouder. Van alle respondenten was 45% al meer dan twee jaar lid van de MR.

Voor meer informatie, neemt contact op met: 
* Alex Friso, beleidsmedewerker LAKS – [email protected] 
* Janny Arends, senior beleidsadviseur VOO – [email protected]

De Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) heeft met belangstelling en een zekere ontreddering kennisgenomen van de ‘Staat van het Onderwijs’ die de Inspectie van het Onderwijs vandaag presenteert. Veel waardering is er voor de poging die de Inspectie heeft ondernomen om ook, juist in dit moeilijke jaar een goed beeld te krijgen van hoe het er op scholen echt aan toegaat. De vereniging is geschrokken van de uitkomsten en dit geldt niet alleen voor de coronagerelateerde bevindingen, maar ook breder.

Marco Frijlink, voorzitter van de VOO: “Het viel natuurlijk enigszins te verwachten dat we negatieve effecten van corona al zouden kunnen zien. Zo baren de opgelopen achterstanden en dan met name die in de groepen 7 van het basisonderwijs, ons grote zorgen. Voor deze groep leerlingen zal een specifiek programma nodig zijn om hen voor te bereiden op het schooladvies in groep 8 om te voorkomen dat zij hier een (school)leven lang last van zullen houden.”

Positief is de VOO over het pleidooi van de Inspectie, dat in lijn is met dat van de Onderwijsraad, om ruimte te creëren voor focus op de basisvaardigheden. Ook de nadruk op kansengelijkheid én de stelling dat het reguliere onderwijs als publieke voorziening het schaduwonderwijs overbodig zou moeten maken, juicht de VOO van harte toe.

De VOO is verrast over sommige resultaten die de Inspectie wel constateert, maar waar verder nauwelijks tot geen conclusies aan worden verbonden. De belangrijkste:

• De grootste leerachterstanden zijn opgelopen in groep 7, waar maar 65% van de normale leergroei werd gerealiseerd. Het hardst getroffen werden de leerlingen met een migratie-achtergrond, met laagopgeleide ouders en met ouders met een laag inkomen. Hier zal wat de VOO betreft gerichte actie op moeten volgen.
• 14.000 leerlingen in groep acht kregen een lager schooladvies dan verwacht had mogen worden, omdat zij de eindtoets niet konden maken, ondanks oproepen om ‘kansrijk’ te adviseren. Er was al reden om kritisch te kijken naar de rol van het schooladvies, dat is nu nog urgenter geworden. En scholen in het voortgezet onderwijs zullen goed moeten (blijven) kijken naar de potentie van deze nieuwe brugklassers.
• Het zicht op langdurig verzuim is verslechterd, omdat scholen geen verzuimmeldingen hoefden te doen. Dit is zorgwekkend gezien het grote -en de afgelopen jaren nog steeds stijgende- aantal thuiszitters (inmiddels naar schatting al rond de 20.000 kinderen).
• 11 procent van de schoolbesturen in het primair onderwijs heeft minstens één school die in 8 van de afgelopen 10 jaar de minimale onderwijsresultaten niet realiseerde. De VOO vindt het onacceptabel dat dit jaar na jaar wordt geconstateerd, zonder dat er kennelijk actie op wordt ondernomen.
• 20 procent van de scholen in het primair onderwijs en 16 procent van de scholen in het voortgezet onderwijs houdt zich niet aan de wettelijke zorgplicht voor sociale veiligheid omdat zij niet een jaarlijkse monitoring van de veiligheidsbeleving aan de Inspectie verstrekken, ondanks de wettelijke verplichting hiertoe. Dit illustreert dat er veel wordt gemeten en geïnspecteerd, maar dat er te weinig wordt gehandhaafd.

De VOO roept de schoolbesturen op om zich rekenschap te geven van de inzichten van de Inspectie en daar gericht mee aan de slag te gaan. De VOO roept de Inspectie en waar nodig de Minister en de politiek op om zich niet neer te leggen bij ongewenste situaties, maar hun verantwoordelijkheid te nemen en in te grijpen.

Vanaf schooljaar 2021-2022 moeten alle leerlingen kunnen meedoen met activiteiten die door de school worden georganiseerd. Ook als hun ouders de vrijwillige ouderbijdrage niet kunnen of willen betalen. In dit artikel meer over deze wetswijziging ouderbijdrage en de gevolgen voor de MR.

Alle kinderen doen mee

In het verleden mochten scholen de leerlingen van wie de ouders de vrijwillige ouderbijdragen niet hadden betaald, een kosteloos alternatief aanbieden voor deze extra activiteiten. Dit is per 1 augustus dus niet meer toegestaan; alle kinderen doen mee.

Het gaat bij deze wijziging om activiteiten die buiten het verplichte onderwijsprogramma vallen. Zoals excursies, introductiekamp, kerstviering, bijles, huiswerkbegeleiding, examentraining en langdurige extracurriculaire activiteiten zoals tweetalig onderwijs. De Rijksoverheid heeft een brochure opgesteld om ouders en scholen te informeren over de nieuwe wetgeving.

Waar MR-leden op moeten letten

Leden van de medezeggenschapsraad (MR) hebben een belangrijke rol bij deze ouderbijdrage. Zo heeft de oudergeleding een instemmingsbevoegdheid bij het vaststellen van de vrijwillige ouderbijdrage (artikel 13 lid 1c en artikel 14 lid 2c WMS). Als u meer wilt weten over de ouderbijdrage, lees dan het artikel in de kennisbank.

De MR moet er daarnaast op letten dat in de schoolgids expliciet vermeld staat dat het niet betalen van de vrijwillige ouderbijdrage niet leidt tot uitsluiting van kinderen op school. De oudergeleding van de MR in het primair onderwijs heeft een instemmingsbevoegdheid bij het vaststellen van de schoolgids (artikel 13 lid 1g WMS). In het voortgezet onderwijs is dit de ouder- en leerlinggeleding (artikel 14 lid 1a WMS). Meer over de schoolgids vindt u in onze kennisbank.