Het schoolreisje, schoolkamp en andere activiteiten die onder de vrijwillige ouderbijdrage vallen, mogen niet afhankelijk zijn van de hoeveelheid geld die ouders wel of niet betalen. Daarom wil de VOO dat de vrijwillige ouderbijdrage volledig wordt afgeschaft en dat activiteiten die buiten het reguliere lesprogramma vallen, bekostigd worden vanuit de algemene middelen. Sommige scholen wachten een politieke keuze voor afschaffing van de vrijwillige ouderbijdrage niet af en zetten die stap zelf al. De VOO sprak Edith van Montfort van SAAM* en Roel Versleijen van Akkoord!-PO die geen ouderbijdrage meer vragen van ouders en zelf de activiteiten bekostigen.
“Solidariteit was voor ons de reden van de afschaffing van de ouderbijdrage”, begint Edith van Montfort. Zij is Collega van Bestuur (geen spelfout) bij SAAM*, waar 25 PO-scholen onder vallen in Bernheze, Boekel, Maashorst, Meierijstad en Oss. “Samen zijn wij verantwoordelijk voor kansen voor alle kinderen”. De keuze voor solidariteit als grondwaarde, betekent dat de scholen ook alle kinderen hetzelfde gunnen. Edith merkte dat de vrijwillige ouderbijdrage verschil maakte tussen kinderen. “Ouders die de ouderbijdrage niet kunnen betalen. We hebben scholen in armere wijken en in rijkere wijken. Die verschillen tussen scholen ontstaan en dat past niet bij waar wij voor staan. Ik heb het geld van de ouderbijdrage dus beschikbaar gesteld vanuit de algemene middelen”.
Edith van Montfort (SAAM*)
Ouders die de ouderbijdrage niet kunnen betalen. We hebben scholen in armere wijken en in rijkere wijken. Die verschillen tussen scholen ontstaan en dat past niet bij waar wij voor staan.
Akkoord! is een onderwijsstichting voor openbaar onderwijs in de gemeenten Beesel, Horst aan de Maas, Peel en Maas en Venlo. “Op onze scholen is veel ruimte voor eigen identiteit en autonomie”, vertelt Roel Versleijen, Directeur Bestuurder van Akkoord!. “Maar we zagen ook dat de ouderbijdrage op alle scholen anders werd geïnd en ook de hoogte was verschillend. Soms was de vrijwillige ouderbijdrage minimaal en soms een fors bedrag. Als bestuur verwonderde dat ons, want dat verschil schuurt met de openbare identiteit van onze scholen. Zeker in deze tijd waarin in toenemende mate mensen worden geconfronteerd met armoede”.
Roel Versleijen (Akkoord!)
We zagen veel verschillen bij de ouderbijdrage. Dat schuurt met de openbare identiteit van onze scholen.
“Iedereen is bij ons welkom ongeacht afkomst. Gek dat we dan verschillen creëren, vonden we, dus gingen we in gesprek met de scholen en de ouders”. Onder meer de oudergeleding van de medezeggenschapsraad (OMR) werd betrokken en uiteindelijk besloot de stichting te stoppen met de ouderbijdrage. Een bijdrage aan de kosten komt nu vanuit de stichting.
Toen SAAM* voorstelde om de bekostiging van de vrijwillige ouderbijdrage te veranderen, kwamen er vragen uit verschillende hoeken. Wat volgde waren gesprekken met onder meer de medezeggenschapsraden en ouders. Edith: “Sommige ouderraden zeiden: wij hebben geen probleem. Waarom zouden we dit veranderen? We kregen ook kritiek van ouders in rijkere wijken die zeiden: laat ons gewoon onze eigen ouderbijdrage betalen”.
Edith van Montfort (SAAM*)
Bedenk dat de ouderbijdrage maar een half procent is van de totale bekostiging van school.
Er speelde vooral angst dat de activiteiten zouden versoberen, maar dat bleek helemaal niet nodig. “We berekenden dat op dat moment gemiddeld 38 euro per kind werd gevraagd als ouderbijdrage. Dat reserveerden wij in onze boeken. Bedenk dat dit minder dan 1% is van de totale bekostiging is, zelfs maar een half procent. Dan denk ik, het gaat over zo weinig geld, een discussie daarover is niet nodig”. Ouderraden die bang waren dat de school nu ging bepalen wat de uitstapjes zouden worden, stelde Edith ook gerust. “Of je nu naar het Rijksmuseum wilt of iets anders, dat beslissen de ouders en de collega’s van de school. We gaan niet iets minder doen, zei ik”.
Het bestuur van Akkoord! voerde verschillende gespreksrondes. “Het is vooral een kwestie van op de juiste manier communiceren en uitleggen. Bijvoorbeeld in overleg met MR’en, in nieuwsbrieven en op ouderavonden. Soms is maatwerk nodig en we hebben daarom ook vooral ons netwerk gemobiliseerd. Scholen acteren met een zekere mate van autonomie binnen onze stichting”. Tijdens de gesprekken, werd onder meer duidelijk dat sommige ouders de ouderbijdrage prima kunnen betalen. Roel: “Maar ook zij begrepen dat zoiets niet past binnen de identiteit van de school in een tijd als deze. Verkondig je enkel de boodschap: schoolreisjes gaan niet door want we gaan niet betalen, ja dan krijg je weerstand. Maar de manier waarop wij het besproken hebben, leidde vooral tot veel begrip en de nieuwe vorm werd snel omarmd”.
Roel Versleijen (Akkoord!)
Ook ouders die het prima konden betalen, begrepen dat dit niet past binnen de identiteit van de school in een tijd als deze.
De basis voor deze nieuwe vorm van bekostiging van activiteiten, is voor Akkoord! dat de stichting middelen krijgt van het Rijk om kwalitatief goed onderwijs te verzorgen. “Leuke dingen organiseren kan prima binnen ons curriculum. Je hoeft niet persé naar de Efteling met een bus, andere leuke creatieve activiteiten kunnen ook”. Roel vertelt dat de scholen en ouderraden heel creatief zijn in het verzinnen van leuke activiteiten. “Modderdagen, een museum bezoeken, een barbecuemiddag, vossenjachten. Echt gewoon leuke uitjes. Minder luxe maar net zo leuk. Dat vinden de kinderen ook”.
Binnen de regels van de wet heeft elke school of instelling de ruimte om de vrijwillige ouderbijdrage in te vullen. Helaas zien we nog veel misgaan bij het innen van de ouderbijdrage. De nieuwe regels waarbij die écht vrijwillig is, leiden tot grotere verschillende tussen scholen in rijke en arme buurten. Terwijl veel van deze activiteiten juist bijdragen aan de ontwikkeling van leerlingen. Elke leerling moet dezelfde kansen krijgen. Daarom pleit de VOO voor het schrappen van de ouderbijdrage en activiteiten voortaan te bekostigen vanuit de algemene middelen. Met een bescheiden extra bijdrage vanuit de overheid die voor elke leerling gelijk is, zouden scholen zelf keuzes kunnen maken voor extra activiteiten die bijdragen aan goed onderwijs.
Lees meer over de vrijwillige ouderbijdrage in onze kennisbank of organiseer een themabijeenkomst voor MR, OR en schoolbestuur.
Eddy is beleidsadviseur bij de VOO en houdt zich in het bijzonder bezig met ouderbetrokkenheid en burgerschap.
Meer over EddyTijdens deze themabijeenkomst leren uw MR, ouderraad en schoolleiding alles over de vrijwillige ouderbijdrage.
Bekijk cursusIn Friesland zijn de afgelopen jaren zo'n dertig samenwerkingsscholen ontstaan. Deze scholen combineren openbaar onderwijs met andere onderwijsvormen. VOO-voorzitter Marco Frijlink ondersteunt dit concept vanwege de positieve invloed op persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling. Durk Meijer, die leiding geeft aan zowel een christelijke als een openbare school in Drachten, werkt aan het overbruggen van verschillen tussen deze scholen.
Afgelopen dinsdag, 7 november 2023, organiseerden de VTOI-NVTK en de VOO voor de tweede keer het webinar 'Het halfjaarlijks gesprek tussen de RvT en de MR: waardevol of 'omdat het moet'?. Met bijna 400 deelnemers is het duidelijk een onderwerp waar veel behoefte aan is.
