Schoolboeken

Elke leerling heeft boeken nodig om het onderwijs te kunnen volgen. Het is daarom noodzakelijk dat de school ervoor zorgt dat elke leerling over boeken en ander leermateriaal kan beschikken.

Organisatie rondom schoolboeken

De school heeft de verantwoordelijkheid om te zorgen dat elke leerling het lesmateriaal krijgt wat een leerling in een specifiek jaar nodig heeft. Hieronder vallen onder meer leerboeken, werkboeken, examenboeken en het eigen lesmateriaal van de school. De materialen en mogelijke verzendkosten komen ten laste van de school. Daarnaast zijn er kosten die ouders maken, zoals atlassen en woordenboeken. De materialen en ook de eventuele verzending hiervan komen ten laste van ouders.

Met betrekking tot de boeken die school verstrekt, zijn er een aantal wettelijke bepalingen en opties om rekening mee te houden:

1. De school mag een vrijwillige borg vragen, maar hiermee moet wel worden ingestemd door de oudergeleding van de medezeggenschapsraad (MR) (artikel 14 lid 2d WMS). Van een verplichte borg kan geen sprake zijn en boekenlevering kan niet afhankelijk worden gesteld van de borg. Het Burgerlijk Wetboek (BW) biedt scholen de mogelijkheid om schade aan eigendommen te verhalen op de veroorzakers. Als er borg wordt gevraagd, dient dit voor de zomervakantie bekend te zijn bij ouders. Bij het bepalen van schade kan worden uitgegaan van een levensduur van boeken van drie jaar. Als de schade dus na twee jaar plaatsvindt, is de restwaarde nog 1/3 van de aanschafprijs. Vanwege de administratieve lasten die bij het vragen van borg komt kijken, kan het verstandig zijn om geen borg te vragen.
2. De school behoort ouders ruim voor de zomervakantie duidelijk te maken: (a) hoe de boekenleverantie in zijn werk gaat, waarom een borg wordt gevraagd als die wordt gevraagd, (b) wat de borgregeling inhoudt, (c) aangeven dat de borg vrijwillig is en (d) zeggen hoe met schade (vooraf en achteraf) en vermissing wordt omgegaan.
3. Er mag geen vrijwillige ouderbijdrage worden gevraagd voor alle zaken waar de school bekostiging voor ontvangt. De vrijwillige ouderbijdrage is bedoeld voor activiteiten buiten het reguliere en door de overheid gefinancierde lesprogramma om te organiseren.
4. Scholen kiezen voor een intern of een extern boekenfonds. Bij een intern boekenfonds beheert en distribueert de school de boeken zelf. Bij een extern boekenfonds worden het beheer en de distributie van de boeken uitbesteed aan een boekendistributeur. Het uitbesteden scheelt de school veel werk. De complexe logistiek en verantwoordelijkheid wordt uitbesteed aan gespecialiseerde ondernemingen. Er worden door de distributeurs wel extra kosten berekend voor deze dienstverlening. De schoolleiding blijft bij uitbesteding ervoor verantwoordelijk dat leerlingen de juiste materialen krijgen.

Voordelen van het niet vragen van borg

Als scholen geen borg vragen, zullen zij met de boekendistributeur moeten overleggen over de garantstelling voor ouders die de borg niet betalen. Dat hoeft zeker niet negatief uit te pakken voor de school. Schade aan huurboeken wordt in overgrote meerderheid van de gevallen door ouders direct vergoed. Het voorkomt ook veel papierwerk. Daarbij worden ouders die minder draagkrachtig zijn niet geconfronteerd met voor hen onbetaalbare hoge kosten aan het begin van het schooljaar. De VO-Raad, de sectororganisatie in het voortgezet onderwijs, schrijft dan ook in het advies aan de leden/schoolbesturen:

“Overwogen kan worden geen borg te vragen. De administratieve kosten voor het vragen van borg zouden wel eens hoger kunnen zijn dan de uiteindelijke kosten van ouders die de schade achteraf niet betalen.”

Sommige schoolbesturen suggereren dat zij de borg moéten innen, omdat dit contractueel is vastgelegd met de boekhandelaar. Dat is niet juist en juridisch onhoudbaar. Scholen en boekendistributeurs kunnen niet gezamenlijk in een contract vastleggen dat anderen – namelijk de ouders – borg moeten betalen.

Schade en vermissing bij lesmaterialen

Het is van belang dat er overeenstemming is over de schade aan boeken, zowel bij ontvangst als bij inleveren van boeken. Bij interne boekenfondsen vindt de uitgifte en inlevering vaak plaats op school. Er kan dan ter plekke worden geconstateerd of er schade is, waarvan dan een notitie wordt gemaakt. Dat ligt ingewikkeld als de boeken per post worden gestuurd. Het controlemoment ontbreekt dan. Een ouder moet dan direct contact opnemen met de boekendistributeur en met hem de werkwijze afspreken. Zeker als de school een borg vraagt is het lastig, omdat zonder contact of overeenstemming de schade met de borg wordt verrekend.

In het maatschappelijke verkeer is het gebruikelijk om de producten die worden gehuurd eerst te bekijken, voordat men borg betaalt. Het ophalen en inleveren van de boeken op school verdient dan ook nadrukkelijk de voorkeur. Bij het inleveren mag normale verbruiksschade niet worden doorberekend. Er kan slechts schadevergoeding worden gevraagd bij vermissing en bij aantoonbare ‘mishandeling’ van de boeken. Belangrijk te weten daarbij is dat de bewijslast van de schade bij de distributeur ligt.