23
mrt
2023
Het is lang geleden dat de lente zo miezerig is begonnen als dit jaar. In allerlei opzichten.
Voor het laatst bewerkt op: maandag 29 augustus 2022
Soms is het nodig of wenselijk dat twee scholen of schoolbesturen fuseren. Een fusieproces is een lang proces waarbij veel partners moeten worden betrokken. Lees er hier meer over.
Wat zijn redenen voor fusie?
De meest belangrijke reden waarom scholen of schoolbesturen met elkaar fuseren is vanwege het dalen van leerlingenaantallen, oftewel krimp. Door een te laag leerlingenaantal kan een verplichte sluiting dreigen en een alternatief hiervoor is een fusie.
Naast een daling van leerlingenaantal kan het ook om onderwijsinhoudelijke en financiële redenen interessant zijn om te fuseren. Bijvoorbeeld als twee scholen onderwijsinhoudelijk elkaar kunnen versterken of als er kosten kunnen worden bespaard door gezamenlijk in te kopen.
Wat zijn de risico’s van fusies?
Fusie is niet een maatregel die zomaar wordt genomen. Vaak heeft een fusie grote impact op leerlingen, ouders en personeelsleden. Bijvoorbeeld omdat de school bij de andere school in het gebouw komt en de school dus van locatie verandert.
Vooral bij fusies tussen openbaar en bijzonder onderwijs moet goed worden nagedacht over de vraag of de ontwikkeling wel gewenst is. In de Grondwet is opgenomen dat er voldoende openbaar onderwijs moet zijn. Door fusies met bijzondere scholen kan het karakter van het openbaar onderwijs verloren gaan. Daarnaast zijn er ook alternatieven voor fusies van scholen en schoolbesturen, zoals het inrichten van een holding voor gezamenlijke inkopen of het starten van een samenwerkingsschool.
Wat is een fusie-effectrapportage?
Een verplicht onderdeel van een fusie is het opstellen van een fusie-effectrapportage (FER). De MR moet instemmen met de FER. In deze rapportage worden de redenen voor de fusie uitgelegd en de gevolgen uiteengezet. DUO toetst deze rapportage en ook de gemeente geeft advies over de fusie. In het openbaar onderwijs kan in de statuten van de stichting staan opgenomen dat de gemeenteraad ook moet instemmen met de fusie.
Concreet moet in de fusie-effectrapportage onder meer aan bod komen (1) wat de redenen zijn voor de fusie, (2) welke alternatieven er zijn voor de fusie, (3) welke financiële en onderwijsinhoudelijke consequenties de fusie heeft (4) hoe de gemeenschap van de school wordt betrokken. Ook moet worden uitgelegd hoe de fusie wordt geëvalueerd, wat het advies van de gemeente is en op welke wijze over de fusie wordt gecommuniceerd.
Wat is een intentiebesluit?
Voordat besloten wordt om te fuseren, wordt vaak eerst een intentiebesluit genomen. Op deze manier spreken de twee scholen of schoolbesturen af met elkaar te gaan onderzoeken of een fusie mogelijk is en zo ja op welke manier. Het is niet wettelijk verplicht zo’n besluit te nemen, maar in de praktijk wel gangbaar.
Het intentiebesluit tot fusie is niet een definitief fusiebesluit. Het is denkbaar dat uit het fusie-onderzoek blijkt dat een fusie niet haalbaar of wenselijk is. Het definitieve besluit wordt pas genomen nadat de fusie-effectrapportage is vastgesteld.
Fusie en ouderraadpleging
Bij een fusie of sluiting van de school is het verplicht dat er eerst een ouderraadpleging plaatsvindt, voordat de MR een definitief besluit neemt over de fusie. Deze verplichting is ingesteld om te zorgen dat alle ouders de kans hebben gekregen om hun mening over de fusie duidelijk te maken.
De MR moet serieus kijken naar de uitslag van de raadpleging en neemt deze mee in zijn overwegingen. Vaak kunnen ouders zeer nuttige argumenten geven op basis waarvan de MR verder kan discussiëren en zijn standpunt kan bepalen. Naast de ouderraadpleging kunnen argumenten van het bevoegd gezag en personeel en de expertise van externe deskundigen ook een rol spelen in de afwegingen die de MR maakt.
Fusie en MR
De medezeggenschapsraad (MR) heeft een instemmingsrecht bij het fuseren van de school of het schoolbestuur (artikel 10h WMS). Dit betekent dat bij elk te nemen besluit met betrekking tot een fusie dit ter instemming aan de MR moet worden voorgelegd. Ook de fusie-effectrapportage valt onder dit instemmingsrecht. Als er in een intentiebesluit concrete besluiten worden genomen, moet dit ook ter instemming aan de MR worden voorgelegd.
Het is van belang voor de MR dat van tevoren duidelijk is welke gevolgen een fusie heeft voor ouders, personeelsleden en leerlingen. Ook is het goed dat de MR het bestuur vraagt naar het nut en de noodzaak van de fusie en of er geen minder verregaande alternatieven zijn. Voor de MR heeft de VOO een checklist voor de MR en voor ouders bij fusie en een handreiking over de rol van de MR, welke bij Bestanden onderaan de pagina te vinden zijn.
VOO en fusie
De VOO heeft ruime ervaring in het adviseren van medezeggenschapsraden bij fusies. Mocht u willen dat de VOO meekijkt en meedenkt met de MR, kunt u hiervoor begeleiding aanvragen. Zo kunnen we meedenken of een fusie de juiste keuze is in de situatie en zo ja hoe deze vorm moet krijgen. Ook beoordelen we de documenten, bijvoorbeeld of de fusie-effectrapportage aan alle wettelijke eisen voldoet.
Daarnaast biedt de VOO ook de mogelijkheid om een cursus MR en Fusie te volgen. Tijdens deze cursus wordt ingegaan op de verschillende stappen die bij een fusieproces horen, welke rechten de MR heeft en welke vragen (in algemene zin) de MR zou kunnen stellen.
Bram Buskoop
BeleidsadviseurBram is beleidsadviseur bij de VOO en houdt zich in het bijzonder bezig met medezeggenschap en kansengelijkheid.
Meer over BramMR en Fusie
Tijdens deze cursus leert u meer over hoe de MR invloed kan uitoefenen bij een scholen- of besturenfusie.
Bekijk cursusInschrijven voor onze nieuwsbrieven
Raadpleeg de VOO Helpdesk
Voor alle vragen over onderwijs en medezeggenschap kunnen leden van de VOO terecht bij de helpdesk.
HelpdeskIn de Week van Openbare Scholen staan gelijkwaardig, vrijheid en ontmoeting en de slogan 'Openbare scholen – waar verhalen samenkomen' centraal. Deze kernwaarden en slogan zijn de basis van het actief pluriforme karakter van de openbare scholen.
