Onderzoek armoedebeleid op scholen

VOO: armoedebeleid in schoolplan

De Vereniging Openbaar Onderwijs houdt zich intensief bezig met veel thema’s die voor, in en rondom het onderwijs van belang zijn. Zo is het thema School & Armoede voor de periode 2020-2025 het kernthema waar de VOO zich op focust. De VOO pleit voor een wettelijke plicht voor scholen om armoedebeleid te formuleren en dat onderdeel te laten zijn van het schoolplan. Voor het schoolplan is instemming van de medezeggenschapsraad nodig. Op deze manier wordt dus geborgd dat alle belangrijke partijen (bestuur/directie, leerkrachten, ondersteunend personeel, ouders en in het voortgezet onderwijs ook leerlingen) met elkaar in gesprek gaan over armoede op hun school. En hoe zij daarmee om willen gaan.

De VOO pleit voor een wettelijke plicht voor scholen om armoedebeleid te formuleren en dat onderdeel te laten zijn van het schoolplan.

De hoofdvraag van dit onderzoek is als volgt geformuleerd: “Op wat voor manier gaan scholen om met armoede?” Dit is verbonden met een andere centrale vraag, namelijk of scholen een armoedebeleid in het schoolplan hebben. De aanleiding hiervan is dat scholen in hun schoolplan vaak beweren dat zij de ambitie hebben om het maximale uit elk kind te halen. Als zulke claims serieus genomen worden, kun je er als school niet omheen om na te denken over in hoeverre opgroeien in armoede een kind belemmert om zijn of haar talenten maximaal te ontwikkelen. Daarnaast is de hoofdvraag ook verbonden met de vraag welke maatregelen scholen nemen om kinderen en ouders in armoede te ondersteunen.

Scholen kunnen het armoedeprobleem niet oplossen, maar zij kunnen wel bijdragen aan de bewustwording over het onderwerp en de directie kan een gesprek voeren met de belangrijke actoren op school. Op deze manier kan het gesprek over armoede op alle scholen, zowel in armere als in rijkere buurten, op gang worden gebracht.

Slechts 7,5% van de scholen heeft armoedebeleid geformuleerd

Uit het onderzoek is gebleken dat slechts heel weinig scholen een armoedebeleid hebben geformuleerd en het ook niet bespreken binnen de medezeggenschapsraad. 7,5% van de 265 onderzochte scholen heeft namelijk een armoedebeleid geformuleerd. In het primair onderwijs is het 6,3% en in het voortgezet onderwijs ligt het iets hoger, namelijk op 13,6%. Van de 7,5% bespreekt 70% het armoedebeleid als onderwerp in de vergadering van de medezeggenschapsraad. Dit betekent dat slechts vijf procent van de 265 onderzochte scholen met ouders en leerkrachten in de medezeggenschapsraad overlegd over hoe de school om zou moeten gaan met het thema armoede. Op deze manier is armoede niet elk jaar een terugkerend thema op de beleidsagenda.

Armoede is niet elk jaar een terugkerend thema op de beleidsagenda.

De scholen in dit onderzoek geven aan dat zij verschillende initiatieven uitvoeren om kinderen en hun ouders in armoede te ondersteunen. 86% van de scholen biedt hulp en advies aan ouders over financiële regelingen, 75% behandelt het thema armoede tijdens de lessen en 71% heeft een vast aanspreekpunt op school voor armoederegelingen. Dit is zeer positief, maar er valt echter ook nog een hoop te winnen voor scholen. Slechts 24% verzorgt extra begeleiding onder of na schooltijd voor kinderen die dit meer nodig hebben en enkel 32% biedt aan kinderen die dit thuis niet hebben, een plek aan om huiswerk te maken. Slechts iets meer dan de helft van de scholen probeert armoede te signaleren en het bespreekbaar te maken, en houdt rekening met armoede in de communicatie.

Het grootste probleem waar scholen tegenaan lopen is het signaleren van armoede op hun school.

Het grootste probleem waar scholen tegenaan lopen is het signaleren van armoede op hun school. Het is vooral voor ouders een taboeonderwerp en armoede wordt vaak verborgen gehouden. Daarnaast stappen ouders niet zomaar op de school af met hun problemen. Het formuleren van een armoedebeleid in het schoolplan zal ervoor zorgen dat het thema bespreekbaarder wordt en dat ouders misschien eerder contact leggen met de school.

Over het onderzoek

In 2022 is er voor de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) een onderzoek als stageopdracht uitgevoerd door Sophie van der Pijll, destijds masterstudent aan de Radboud Universiteit.

Het is zowel een kwantitatief als kwalitatief onderzoek dat in één verslag is gecombineerd. Het kwantitatieve onderzoek is uitgevoerd in de vorm van een enquête. Uiteindelijk hebben 265 scholen door heel Nederland de enquête ingevuld. De resultaten van het enquêteonderzoek worden ingekleurd door de resultaten van het kwalitatieve onderzoek. Het kwalitatieve onderzoek heeft vorm gekregen door het voeren van gesprekken met directieleden van scholen in Nederland. In deze gesprekken zijn vragen gesteld over bijvoorbeeld een armoedebeleid, de initiatieven van scholen om kinderen en hun ouders in armoede te ondersteunen en de vrijwillige ouderbijdrage. Op deze manier is er dieper ingegaan op de onderwerpen die ook in de enquête aan bod zijn gekomen. Indien u geïnteresseerd bent in het onderzoek, kunt u die via de bijlagen lezen.

Bestanden

Onderzoeksverslag VOO armoedebeleid op scholen

523,38 KB

Download PDF