Werkdruk

Werkdruk is vaak een terugkerend onderwerp van gesprek op school. Elke school moet maatregelen nemen om te zorgen dat de werkdruk onder personeel niet te hoog wordt.

Wat is werkdruk?

Iedereen die werkt heeft ‘werkdruk’. Er wordt namelijk altijd iets van je verwacht, namelijk dat je het werk doet waarvoor je bent aangesteld. Soms wordt de werkdruk te hoog, wat zoveel betekent als dat er te veel van je als werknemer wordt verwacht in een te korte tijdsperiode. Dat is heel vervelend voor de werknemer. Maar ook voor de werkgever heeft dat op lange termijn nadelige gevolgen.

In het onderwijs is een (te) hoge werkdruk ook vaak voelbaar. Dat kan komen door de (te) grote klassen (waardoor ook nakijkwerk toeneemt), maar ook juist door te veel zaken die naast het echte onderwijs gebeuren. Uit onderzoek blijkt dat bijna de helft van het aantal uren dat docenten werken besteed wordt aan alles buiten lesgeven. Kijk of het mogelijk is hierin te snijden.

Wat wordt er landelijk gedaan?

In 2018 werd het Werkdrukakkoord (zie Bestanden onderaan) gesloten tussen de Rijksoverheid, vakbonden en werkgeversorganisaties. Hiermee werd ook geld vrijgemaakt voor het bestrijden van werkdruk op scholen. Plannen hiervoor dienen in teams in samenwerking met de schoolleiding gemaakt te worden. Scholen kunnen dus zelf kiezen hoe ze de werkdrukgelden besteden. Wel is het noodzakelijk dat het geld toegaat naar het verlagen van de werkdruk en is het verplicht om het personeel via de medezeggenschapsraad (MR) te betrekken.

De personeelsgeleding van de MR (PMR) heeft een instemmingsrecht op de besteding van de extra middelen voor de aanpak van de werkdruk. Na afloop van het jaar wordt de PMR van de school door de schoolleider geïnformeerd over de besteding van de middelen in het afgelopen jaar. Als er niet-bestede middelen zijn worden deze in samenspraak met het team en de PMR besteed conform doelen en verwachten die zijn opgesteld. De PMR ziet ook toe op de inzet van middelen en het proces.

Wat kan er op schoolniveau gebeuren?

Werkdruk kan allereerst een gevolg zijn van tijd die eigenlijk wordt verspild, bijvoorbeeld in vergaderingen. Zorg bij vergaderingen altijd voor een begin- en eindtijd, een agenda met agendapunten (met tijdsbesteding per agendapunt). Maak het zo effectief mogelijk. In plaats van vergaderen kan bijvoorbeeld gekozen worden voor ‘bordsessies‘ met het team. Daarnaast kan ook scherp worden gekeken naar allerlei rapportages die scholen opstellen voor externe partijen als gemeenten of het bevoegd gezag. Kijk wat hier geschrapt kan worden.

Wat ook het geval kan zijn is dat de structuur van de organisatie op de schop moet. Een voorbeeld hiervan is hoe het schoolplan wordt opgesteld, waar de onderwijsinhoudelijke verplichtingen voor docenten in staan. In plaats van een schoolleider die dit opstelt en ter instemming aan de MR voorlegt, kan het plan ook in overleg met personeel en ouders direct worden opgesteld. Zo kan worden voorkomen

Hoe kan werkdruk in de klas worden aangepakt?

Er zijn tegenwoordig steeds meer digitale middelen ter beschikking die in ieder geval de vaak grote papierberg van docenten kan verminderen. Denk hierbij aan de online leerlingvolgsystemen als Parnassys in het primair onderwijs en Magister in het voortgezet onderwijs. Maar ook door gebruik te maken van bestaand (digitaal) materiaal in plaats van alles zelf te verzinnen, kan de werkdruk verminderd worden. VOO en VOS/ABB hebben bijvoorbeeld via de website van het openbaar onderwijs allerlei lesbrieven beschikbaar die simpel gebruikt kunnen worden in lessen.

Een mogelijkheid kan ook zijn om, zeker in het voortgezet onderwijs, meer verantwoordelijkheid bij leerlingen zelf te leggen. Dit is uiteraard lang niet altijd mogelijk bij alle vakken, maar hier valt wel vaak winst te behalen. Docenten leggen vaak lessen vooral zelf uit, terwijl tegenwoordig leerlingen veel informatie ook zelf kunnen opzoeken. Door opdrachten te geven aan leerlingen waarbij ze zelf of in groepjes informatie moeten zoeken en er vervolgens over moeten nadenken, kan de werkdruk weghalen bij de docent die alles moet voorbereiden. Zo kunnen leerlingen ook aan elkaar informatie presenteren, waardoor een leraar dan alleen nog een rol heeft van uitleg geven en naderhand verbeteren.

Werkdruk en MR

Op elke school moet beleid zijn omtrent werkdruk. En de medezeggenschapsraad heeft op veel punten invloed op dit werkdrukbeleid. Allereerst zijn er de landelijke werkdrukgelden, waar de MR een instemmingsrecht heeft op de besteding hiervan. Daarnaast zijn er ook rechten die voortvloeien uit de Wet medezeggenschap op scholen (WMS) en de cao.

De personeelsgeleding van de MR heeft bijvoorbeeld een instemmingsrecht op het werkverdelingsplan, conform de afspraken in de cao. Maar de personeelsgeleding van de MR heeft ook een instemmingsrecht bij het vaststellen of wijzigen van de taakverdeling en taakbelasting (artikel 12 lid 1h WMS). Zo staan er in de WMS nog meer rechten van het personeel met betrekking tot werkdruk, taakverdeling en arbeidsomstandigheden.

VOO en werkdruk

Heeft u een vraag over de rechten van de MR bij werkdruk en ander personeelsbeleid? Of wilt u weten wat er bij u op school kan gebeuren om de werkdruk aan te pakken? Neem als VOO-lid dan contact op met de VOO Helpdesk, en we helpen u graag verder. Daarnaast kunnen we ook uitgebreider bijstaan bij het beoordelen van voorstellen van de schoolleiding om werkdruk aan te pakken. Vraag hiervoor begeleiding aan middels de VOO Servicekaart.

Daarnaast heeft de VOO een cursus MR en Werkverdelingsplan. Tijdens deze cursus leert u alles over wat er in het plan moet staan, welke keuzes er kunnen worden gemaakt en wat de rechten van de MR zijn. Deze cursus kan gegeven worden voor de gehele MR op een gewenste locatie, maar we bieden deze cursus ook als open inschrijving in de buurt en online aan.